آیا تاکنون اسم نافرمانی مقابله جویانه به گوش تان خورده است؟
حتی گاهی اوقات اکثر کودکانی که معمولا رفتار بسیار خوبی دارند می توانند به یک کودک دشوار و پر چالش تبدیل شوند. اما در صورتی که کودک یا نوجوان به صورت مکرر رفتارهای پرخاشگرانه، نافرمانی، خشم و عصبانیت و تحریک پذیری را از خود نشان می دهد به احتمال زیاد دچار اختلال نافرمانی مقابله جویانه شده است. شما به عنوان پدر و مادر چنین کودکی نمی توانید به تنهایی به درمان کودک خود بپردازید و به کمک پزشکان و متخصص کودکان نیاز خواهید داشت.
برنامه درمان این نوع اختلال شامل یادگیری مهارت هایی برای ایجاد تعاملات و ارتباطات نسبت خانوادگی و کنترل رفتارهای مسئله ساز کودک است. گاهی اوقات کودک به مصرف دارو نیاز دارد تا رفتارهای او تحت کنترل قرار بگیرد. در بخش زیر به روش های موجود برای درمان این اختلال اشاره می کنیم.
مراجعه به پزشک
به احتمال زیاد کودک شما نمی تواند متوجه شود که این رفتار غیر طبیعی دارد و دچار مشکل شده است اما معمولاً دیگران را به خاطر مشکلات از سرزنش می کند و از برآورده نشدن خواسته های غیر معمولش شکایت دارد. در صورتی که کودک تان علائمی را نشان می دهد که باعث نگرانی شما شده است و شما را به وجود اختلالات ذهنی مشکوک کرده است بهتر است هر چه زودتر به متخصص روانشناس یا متخصصی که در زمینه رفتار های دردسر ساز کودکان مهارت دارد مراجعه کنید تا هر چه زودتر به نتیجه قطعی برسید.
درمان اختلال نافرمانی مقابله جویانه
هنگامی که شما کودک خود را نزد پزشک می برید او به ارزیابی کامل کودک خواهد پرداخت. برای انجام این کار پزشک سطح سلامت کودک را بررسی می کند، از پدر و مادر درباره شدت و تعداد دفعات بروز رفتارهای غیر عادی کودک سوال می پرسد، عواطف و رفتارهای او را در شرایط متفاوت ارزیابی می کند و از ارتباطات و روابط خانوادگی پدر و مادر سوال می پرسد، وجود سایر اختلالات ذهنی را بررسی می کند تا بتواند به طور قاطع اعلام کند کودک دچار اختلال نافرمانی مقابله جویانه است.
خانواده در درمان کودکی که دچار این نوع اختلال شده است نقش مهمی را ایفا می کند و به این ترتیب شروع درمان خانواده محور اهمیت زیادی دارد اما برنامه درمانی کودک می تواند شامل انواع روش های روان درمانی، آموزش کودک و حتی آموزش دادن به پدر و مادر باشد. ممکن است درمانی کودک چند ماه بعد تا بیشتر طول بکشد تا پزشک اطمینان حاصل کند که کودک به خوبی بهبود پیدا کرده است. به طور کلی برنامه درمان کودک مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله جویانه به شرح زیر می باشد:
- آموزش پدر و مادر در درمان کودک شان یک مسئله بسیار مهم تلقی می شود و پزشکی که در درمان اختلالات تخصص دارد بر روی بهبود مهارت های پدر و مادر تمرکز می کند.
- ممکن است پزشک ترجیح دهد کودک به همراه پدر و مادرش در این برنامه شرکت کند. به این ترتیب باید همه اعضای خانواده با اهداف درمان و نحوه مدیریت مشکل کودک آشنا شوند و بتوانند عملکرد مناسبی را در برخورد با کودک داشته باشند.
- در درمان به کمک ارتباط فرزند و والدین پزشک و آموزش پدر و مادر در هنگام ارتباط با کودک شان می پردازد و سعی می کند تکنیک های صحیح و کارآمد را در خصوص نحوه بهبود کیفیت روابط آنها و کاهش مشکلات رفتاری آموزش دهد.
- درمان کودک به صورت فردی به کمک می کند بتواند با مهارت های نحوه کنترل خشم و بیان نظرات و احساسات خود به شیوه سالم آشنا شود و از آنها بهره بگیرد. سپس پزشک نحوه حل مشکلات را به کودکان آموزش می دهد. هدف از این نوع درمان این است که کودک بتواند به شناسایی و تغییر الگوهای فکری که باعث بروز مشکلات رفتاری می شود بپردازد.
- گاهی اوقات حضور والدین در کنار کودک برای حل مشکل ایجاد شده و ارائه راهکارهای سالم ضروری است.
- آموزش مهارت های اجتماعی به کودک باعث می شود که انعطاف پذیری بهتری داشته باشد و با نحوه برقراری ارتباط سالم و موثر با دوستان آشنا شود.
- پدر و مادر کودک وظیفه دارند در صورت لزوم به طور مناسب کودک خود را راهنمایی کند و در صورتی که کودک شان رفتار مثبت و مناسبی را از خود نشان داد او را تشویق کنند.
مهمترین وظیفه پدر و مادر این است که برنامه درمان کودک خود را دنبال کنند، بدون قید و شرط از کودک خود حمایت کنند و به عشق بورزند و در شرایط دشوار نیز در کنار او باشند و او را حمایت کنند.
- تشویق رفتارهای مثبت کودک باعث می شود که او بر روی این دسته از رفتارهای متمرکز شود به همین دلیل بهتر است شما در چنین شرایطی برای کودک خود یک هدیه کوچک بخرید تا برای رفتار بهتر تشکیل شود.
- الگوهای رفتاری مناسب را برای کودک خود توضیح دهید و ارتباطات صحیح را به او نشان بدهید تا مهارت های اجتماعی کودک بهبود پیدا کند.
- از دعوا کردن و ایجاد جنگ اعصاب خودداری کنید و در عوض سعی کنید با کودک خود روابط دوستانه برقرار کنید.
- برای هر روز برنامه ریزی کنید و از کودک خود بخواهید به شما برای طراحی یک برنامه موثر کمک کند. از کودک تان بخواهید به شما برای انجام کارهای منزل کمک کند و او را به این کار تشویق کنید. در ابتدا کارهایی را به کودک تان بسپارید که به خوبی از عهده انجام دادن آنها بر می آید و به تدریج کارهای دشوار و چالش برانگیز را به او محول کنید. آمادگی روحی و ذهنی داشته باشید زیرا احتمال خیلی زیاد کودک در ابتدا با شما همکاری نخواهد کرد و ممکن است رفتار خوبی را از خود نشان ندهد. به این ترتیب باید کاملا صبور باشید و منتظر باشید که کودک در شرایط جدید و هنگامی که شما از او انتظارات جدیدتری دارید رفتارهای بدی را نشان دهد.
به طور کلی داشتن فرزندی که دچار اختلال نافرمانی مقابله جویانه است می تواند گاهی اوقات سرد باشد اما شما باید همه تلاش خود را به کار ببرید که از او حمایت کنید و از روش کنترل استرس برای شرایط لازم استفاده کنید.
پیشگیری از اختلال نافرمانی مقابله جویانه
هیچ روش تضمین شده ای برای پیشگیری از اختلال نافرمانی مقابله جویانه وجود ندارد. با این حال ایجاد روابط صمیمانه و دوستانه با کودک و شروع به موقع درمان می تواند به بهبود رفتار او کمک کند از بدتر شدن وضعیت ایجاد شده پیشگیری نماید. هرچه زودتر برنامه درمان کودک خود را شروع کنید تا نتایج بهتری را به دست بیاورید. درمان می تواند اعتماد به نفس کودک شما را برگرداند و روابط مثبتی را بین شما و فرزندتان به وجود بیاورد. تقویت روابط کودک با سایر افرادی که در زندگی حضور دارند مانند پرستار و معلم می تواند کمک بسیار زیادی به شما و کودک تان نماید.
اگر کودک شما نیز علائم و نشانه های چنین اختلالی را از خود نشان داده است و به شدت شما را نگران کرده وقت آن رسیده که به این نگرانی پایان بدهید و به پزشک مراجعه کنید و علت رفتارهای غیر متعارف کودک تان را پیدا کنید.
مترجم: لیلا عبدالملکی