آیا کودکان نیز دچار افسردگی می شوند؟
پاسخ این سوال مثبت است و امروزه تعداد زیادی از کودکان در نقاط مختلف جهان همانند بزرگسالان به افسردگی مبتلا می شوند. افسردگی در کودکان با احساس بی حوصلگی روزمره و احساساتی که در طول دوران کودکی احساس می شوند کاملا متفاوت است. البته بهتر است بدانید که افسردگی در کودکان با غمگین بودن آنها ارتباط دارد و صرفاً ناراحت و غمگین بودن کودک به معنای افسرده بودن او نیست.
در صورتی که ناراحتی کودک ادامه دار شود یا باعث اختلال در انجام فعالیت های طبیعی اجتماعی و فعالیت های روزمره، فعالیت های مدرسه و علایق او شده باشد به احتمال زیاد این امر به این معنا است که کودک دچار افسردگی شده است. به خاطر داشته باشید که افسردگی یک بیماری جدی است که می توان آن را درمان کرد.
چگونه می توان گفت که کودک شما افسردگی دارد؟
علائم و نشانه های افسردگی در کودکان مختلف متفاوت است و اغلب تشخیص داده نمی شود و درمان مناسبی برای آن در نظر گرفته نمی شود زیرا مانند احساسات طبیعی و تغییرات روانشناختی دوران رشد برطرف می شود. در صورتی که افسردگی کودک باعث شود به انجام کارهای نا متعارف یا رفتار خصمانه بپردازد به توجه فوری نیاز دارد.
کودکانی که دچار افسردگی می شوند همانند بزرگسالان با تغییر رفتار و ناراحتی مواجه خواهند شد به طور کلی عواملی از قبیل تحریک پذیری یا عصبانیت، احساس ناراحتی و بی پناهی مداوم، کناره گیری از جامعه، افزایش حساسیت کودک نسبت به پس زده شدن، تغییر در سطح اشتها، تغییر در الگوی خواب، گریه کردن، از دست دادن تمرکز، نداشتن انرژی و خستگی زیاد، اضطراب، درد و دل درد، عدم تاثیر گذاری روش های درمانی برای بهبود کودک، کاهش توانایی کودک برای انجام فعالیت جسمانی و بازی کردن با دوستان، و احساس بی ارزش بودن از علائم و نشانه های افسردگی محسوب می شوند البته همه کودکان با تمام این علائم مواجه نمی شوند. در حقیقت اکثر آنها در زمان ها و مکان های مختلف علائم متعددی را از خود نشان می دهند.
اگرچه برخی از کودکان همچنان عملکرد خوبی در محیط آموزشی دارند برخی دیگر در عملکرد آکادمیک افت می کنند. حتی برخی از کودکانی که ۱۲ سال به بالا سن دارند به مصرف الکل و مواد مخدر روی می آورند و به ندرت تعدادی از آنها دست به خودکشی می زنند که این مورد در میان دختران بیشتر دیده می شود. کودکانی که سابقه خانوادگی خشونت، مصرف مشروبات الکلی، خشونت فیزیکی یا جنسی را دارند بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند و علایم و نشانه های افسردگی در آنها شدیدتر است.
کدام گروه از کودکان دچار افسردگی می شوند؟
در آمریکا حدود ۳ درصد از کودکان و هشت درصد از نوجوانان افسردگی دارند که این اختلال در میان کودکان زیر ۱۰ سال رایج تر است اما دختران در سن ۱۶ سالگی بیشتر دچار این اختلال می شوند. اختلال دو قطبی در میان نوجوانان بیشتر از کودکان دیده می شود حال آنکه شدت بروز این اختلال در میان کودکان بیشتر از نوجوانان است. افسردگی در کودکان می تواند در کنار اختلالاتی از قبیل اختلال بیش فعالی نقص توجه، اختلال وسواس فکری یا اختلال سلوک رخ دهد.
چه عواملی باعث افسردگی کودک می شوند؟
افسردگی در کودکان نیز مانند بزرگسالان در پی عوامل متعددی که به سلامت جسمانی، اتفاقات مختلف زندگی، سابقه خانوادگی، عوامل محیطی، فاکتورهای ژنتیکی و اختلالات بیوشیمیایی ارتباط دارد به وجود می آید. افسردگی نه یک اختلال گذرا است و نه مشکلی است که بدون درمان مناسب برطرف شود.
آیا می توان از افسردگی کودکان پیشگیری کرد؟
کودکانی که سابقه خانوادگی افسردگی را دارند بیشتر از دیگران در معرض افسرده شدن قرار می گیرند. کودکانی که پدر و مادر آنها دچار افسردگی هستند در مقایسه با کودکانی که پدر و مادر آنها سالم هستند زودتر علائم افسردگی را از خود نشان می دهند. پدر و مادرهایی که با یکدیگر اختلاف دارند کودکان افسرده ای خواهند داشت. نوجوانانی که از الکل و مواد مخدر استفاده می کنند بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دارند.
افسردگی در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
در صورتی که علائم و نشانه های افسردگی در کودک بیش از دو هفته طول بکشد باید او را نزد پزشک برد تا وجود مشکلات احتمالی تشخیص داده شود و پزشک درمان مناسبی را برای او در نظر بگیرد. مشاوره با پزشکی که در زمینه مشکلات کودکان تخصص دارد می تواند در این زمینه بسیار سودمند باشد.
پزشک در ابتدا با کودک و پدر و مادر صحبت می کند تا بتواند اطلاعات لازم را به دست بیاورد سپس در صورت لزوم با دوستان، معلمان و همکلاسی های کودک گفت و گو خواهد کرد تا بتواند علت شرایط فعلی کودک را تشخیص دهد. هیچ گونه آزمایشی یا اسکنی وجود ندارد که بتواند وجود افسردگی را نشان دهد اما ارزیابی اطلاعات فردی و گروهی یک ابزار سودمند برای تشخیص افسردگی در کودکان محسوب می شود.
چه روش هایی برای درمان افسردگی وجود دارد؟
نحوه درمان افسردگی در کودکان شبیه درمان بزرگسالان افسرده است که شامل مشاوره درمانی و مصرف دارو می باشد. نقشی که خانواده و محیط در درمان کودک ایفا می کند با درمان بزرگسالان کاملا متفاوت است. پزشک در ابتدا مشاوره درمانی را پیشنهاد می کند و در صورتی که این روش به بهبود کودک کمک می کند به تجویز داروهای ضد افسردگی می پردازد. تحقیقات نشان داده است که ترکیبی از این روش ها می تواند بیشترین کمک را به بهبود حال کودک نماید. داروهای ضد افسردگی باید با دقت و تحت نظر پزشک مصرف شوند زیرا ممکن است رفتار بیش فعالانه را در کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی افزایش دهد.
کنترل داروهایی که کودک مصرف می کند باید به بخشی از برنامه درمان و مراقبت از او تبدیل شود. سازمان غذا و دارو به پزشکان هشدار داده است که مصرف داروهای ضد افسردگی می تواند میزان فکر کردن به خودکشی و رفتارهایی که کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی از خود نشان می دهند را افزایش دهد. در شرایطی که کودک تحت درمان با داروهای ضد افسردگی قرار دارد و در ارتباط نزدیکی با پزشک داشته باشید تا کودک به طور کامل تحت نظر متخصص قرار بگیرد.
متاسفانه گاهی اوقات والدین وجود افسردگی کودک خود را انکار می کنند و برای کمک به کودک خود به روانشناس مراجعه نمی کنند زیرا از برچسب زدن افسردگی به کودک خود توسط اطرافیان واهمه دارند یا حتی شنیدن کلمه افسردگی برای تعداد زیادی از آنها با ترس بسیار زیادی همراه است. پدر و مادرها باید اهمیت درمان کودک افسرده خود را بدانند تا از بدتر شدن مشکل جلوگیری کرده است و کودک بتواند رشد عاطفی و فیزیکی طبیعی داشته باشد.
اگر کودک شما به طور مداوم غمگین و ناراحت است یا آنکه به وجود افسردگی در اون مشغول هستید تا دیر نشده است برای کمک به او دست به کار شوید. متخصصین توانمند ما در کلینیک روانشناسی می توانند به شما برای تشخیص افسردگی کودک و درمان آن کمک کنند. در صورتی که شما در این زمینه به کمک نیاز دارید می توانید با ما در تماس باشید.
پژوهش و جمع آوری مطالب: لیلا عبدالملکی