اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان
معمولا کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی نقص توجه هستند با اضطراب دست و پنجه نرم می کنند و گاهی اوقات اضطراب آنها شدید و گاهی خفیف است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها برآورد کرده است که بیش از ۳۰ درصد از کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه دچار اختلال اضطراب نیز هستند. تحقیقاتی که اخیرا انجام شده است وجود اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان را نشان داده است. برخی از علائم و نشانه های اختلال بیش فعالی نقص توجه از قبیل قطع کردن صحبت های دیگران، نداشتن تمرکز و مواردی از این قبیل می تواند باعث افزایش سطح استرس در کودکان شود. به عنوان مثال اگر کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه در اکثر موارد در مدرسه حرف سایر کودکان را قطع می کنند به احتمال زیاد سطح استرس در آنها بسیار بالا از حال آن که اعتماد به نفس ضعیفی دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان بپردازیم.
ارتباط بین اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان
اکثر کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی نقص توجه هستند از مشکلات حافظه نیز رنج می برد و مهارت های کنترل زمان و مهارت های سازماندهی در آنها ضعیف است که این امر می تواند روند انجام کارهایی که باید در بلند مدت و کوتاه مدت به اتمام برساند را مختل کند و کودک برای انجام امور روزمره خود به مشکل بر بخورد. گاهی اوقات این مسئله می تواند باعث بروز استرس مزمن در کودکان شود. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه اغلب برای کنترل عواطف خود به مشکل بر می خورند و نمی توانند عواطف مثبت و منفی خود را کنترل کنند. به عنوان مثال اگر اضطراب همه وجود یک کودک را فرا گرفته باشد تفکر و رفتار او نیز اضطراب آور خواهد بود.
علائم و نشانه های اضطراب در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه
ناتوانی در کنترل عواطف و تفکرات اضطراب آور می تواند به اشکال متفاوت در کودکان مختلف دیده شود. اگرچه برخی از کودکان می توانند از نشان دادن اضطراب خود پیشگیری کنند برخی دیگر از کودکان اضطراب شان را با رفتارهای منفی نشان می دهند. پدر و مادرها می توانند با بررسی فرزندان خود وجود اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان شان را تشخیص دهند. برخی از علائم و نشانه های اضطراب در کودکان عبارت است از اختلالات خواب، افزایش میزان تحریک پذیری، مشاجره با دیگران، کناره گرفتن از جمع دوستان، خودداری از رفتن به مدرسه، چرخاندن موهای سر دور انگشتان، کندن پوست، جویدن ناخن و سایر رفتارهای مخرب.
شباهت علائم و نشانه های اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان
معمولاً اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان باعث می شود که روند تشخیص مشکل کودک دچار اختلال شود. بهترین کار برای تشخیص مشکل کودک این است که به طور کامل توسط یک روانشناس ارزیابی شود. در تعداد زیادی از کودکان اضطراب شباهت زیادی به اختلال بیش فعالی نقص توجه دارد که این مسئله اهمیت مراجعه به یک روانشناس با تجربه را نشان می دهد. برخی از شباهت های اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان به شرح زیر می باشد:
- معمولاً کودکانی که اضطراب دارند به شدت درون گرا می شوند و این امر باعث می شود معلم یا پدر و مادر آنها تصور کنند که به چیزی توجه ندارند. عدم توجه علامتی است که در اختلال بیش فعالی نقص توجه نیز دیده می شود.
- کودکی که دچار اضطراب اجتماعی است به علت ترس از پس زده شدن توسط سایر کودکان از برقراری روابط دوستانه با سایرین خودداری می کند. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه نیز کنترل کمی بر روی تفکرات خود دارند و معمولاً مهارت های اجتماعی در آنها ضعیف است که این امر باعث می شود نتوانند با سایر کودکان ارتباط برقرار کنند.
- کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی نقص توجه هستند معمولا نمی تواند به انجام تکالیف خود بپردازند و به علت نقص توجه و نداشتن مهارت های مربوط به زمان بندی به مشکل بر می خورند.
- کودکی که اضطراب دارد معمولاً زیاد حرکت می کند یا پایش را تکان می دهد و یا با دستش روی میز ضربه می زند و مدام سوال می پرسد. کودکان بیش فعال نیز مدام بی قرار هستند و وول می خورند و نمی توانند مدتی را در یک نقطه به صورت ثابت بنشیند.
اگر چه تعداد زیادی از علائم و نشانه های اختلال بیش فعالی نقص توجه و اضطراب در کودکان شبیه یکدیگر هستند آنچه که اهمیت زیادی دارد این است که کودکان مضطرب در خصوص برقراری ارتباط اجتماعی با سایر کودکان نگران هستند و رفتارهای کمال گرایانه بیشتری را از خود نشان می دهند حال آنکه کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه در خصوص کنترل و سازمان دهی امور مشکل دارند.
چگونه به کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه کمک کنیم تا اضطراب خود را کنترل کنند؟
شناسایی عواملی که در بروز استرس و اضطراب در کودک نقش دارد می تواند به او برای پیش بینی استرس و شرایطی که در آنها دچار اضطراب می شود کمک کند و به کنترل علائم خود بپردازد. به عنوان مثال اگر امتحانات کلاسی باعث می شود که کودک به شدت دچار اضطراب شود می توانید از معلم کودک تان بخواهید نکات مهم و کلیدی را در خصوص نحوه امتحان گرفتن در اختیار فرزند شما بگذارد.
معمولا کودکانی که اضطراب دارند با انبوهی از تفکرات اضطراب مواجه می شود و در چنین حالتی بهبود وضعیت مغز از حالت اضطراب به حالت آرامش دشوار خواهد بود. به کودک خود یاد بدهید که سعی کند جلوی پیشروی تفکرات منفی و اضطراب آورش را بگیرد. نفس عمیق کشیدن یک روش عالی برای کنترل اضطراب است زیرا می تواند باعث آرام شدن ضربان قلب شود و از میزان گرفتگی عضلات بکاهد. از کودک خود بخواهید تصور کند در حال دمیدن در یک بادکنک است و نفس خود را فرو ببرد سپس آن را درون بادکنک خیالی فوت کند. به این ترتیب کودک شما نفس عمیق کشیدن را یاد می گیرد.
در صورتی که اضطراب کودک بر انجام فعالیت های روزمره او در مدرسه، منزل یا فعالیت های ورزشی تاثیرات منفی گذاشته باشد و باعث افت عملکرد او شده باشد وقت آن رسیده است که برای کمک به فرزند خود به سراغ روان پزشک بروید. روانپزشک شرایط کودک شما را به طور کامل ارزیابی می کند و راهکارهای مناسبی را ارائه می کند که می تواند به بهبود شرایط کودک شما کمک کند همکاری شما با روانپزشک و پیروی از همه نکاتی که به شما گوشزد می کند می تواند در بهبود اضطراب کودک شما تاثیر به سزایی داشته باشد.
مترجم: لیلا عبدالملکی