چگونه به کودکی که با شروع سال تحصیلی دچار اضطراب می شود کمک کنیم؟
برای اکثر کودکان شروع سال تحصیلی و بازگشت به مدرسه بسیار هیجان انگیز به نظر می رسد. خریدن مداد، دفتر، جا مدادی جدید، ورق زدن کتاب های براق و دیدن دوستان سال گذشته و معلم جدید آنها را به وجد می آورد و احساسات مثبتی را در آنها ایجاد خواهد کرد. از سوی دیگر برخی از کودکان دچار اضطراب از مدرسه می شوند و نمی توانند به راحتی به مدرسه برگردند. اضطراب انتظاری در میان کودکانی که دچار انواع اختلالات اضطراب هستند شایع است.
اضطراب از مدرسه در کودکان به علت ترس از یادگیری و آموزش، قواعد جدید کلاس، ایجاد یک رابطه با معلم جدید، پاسخگویی به نیازهای آموزشی، حضور به موقع در کلاس درس، پیدا کردن دوست جدید، پیدا کردن جایی برای نشستن در کلاس درس، انجام دادن تکالیف مدرسه و مواردی از این قبیل به وجود می آید. اضطراب یک بخش طبیعی در دوران کودکی است که تعداد زیادی از کودکان گاهی اوقات دچار ترس و نگرانی می شوند.
در این موارد، احساس اضطراب در کودک می تواند به او برای پردازش جهان اطراف کمک کند. از سوی دیگر برخی از کودکان و نوجوانان دچار علائم و نشانه های اضطراب شدید می شوند که باعث تداخل در عملکرد آموزشی آنها می شود و روابط اجتماعی کودکان را دچار اختلال می کند. علائم و نشانه های اضطراب شدید می تواند تاثیرات منفی بر روابط خانوادگی بگذارند و باعث شود انجام دادن فعالیت های روزمره از قبیل غذا خوردن، خوابیدن و ورزش کردن برای کودک دشوار باشد.
طبق تحقیقات انجام شده از هر هشت کودک یک نفر دچار اختلال اضطراب است که این مسئله باید کنترل و مدیریت گردد تا کودک دچار مشکلات کمتری شود.
اضطراب انتظاری
کودکانی که اضطراب دارند اغلب دچار تفکرات اضطراب آور می شوند. کودکانی که درباره کلاس درس، معلم، برنامه آموزشی و سایر شاگردان سوالات تکراری می پرسند به دنبال اطمینان و احساس امنیت هستند. ذهن کودکی که اضطراب از مدرسه را دارد پر از اگرهای مختلف است. اگرچه پدر و مادر می توانند با گفتن جملات آرامش بخش به کودک خود کمک کنند اغلب آن اطمینانی که به کودک به دنبالش می گردد در اختیار او قرار نخواهند گرفت.
به طور کلی بهترین استراتژی برای کمک به کودک این است که به او کمک کنید بتوانند نگرانی هایی که دارد را بیان کند و درباره آنها صحبت کند سپس سعی کنید با ارائه راهنمایی های مثبت به تقویت ذهن او بپردازید تا اضطراب از مدرسه در کودک برطرف شود.
بازگشت به اصول و قواعد مدرسه
شاید باورتان نشود اما همیشه بازگشت به مدرسه و پیروی از قواعد و اصول آن و دور شدن از زندگی دوران تابستان برای کودکان دشوار است. خواب ناکافی در ایام مدرسه می تواند باعث بدتر شدن علائم و نشانه های اضطراب شود اما ورزش کردن و عادت غذایی سالم نقش مهمی را در خواب مفید کودک ایفا می کنند. به طور کلی کودکان در ماه های تابستان دیرتر از خواب بلند می شود و مدام بازی می کنند.
بهترین کاری که شما می توانید برای کودک خود انجام دهید این است که چند هفته قبل از شروع مدرسه بر روی ایجاد عادات سالم در او تمرکز کنید. اگر کودک شما دیر می خوابد سعی کنید کم کم خواب او را منظم کنید. با کودک خود صحبت کنید و ارتباط بین اضطراب کمتر و خواب منظم را برایش توضیح دهید تا با شما همکاری کند. ورزش کردن در طول روز یک روش عالی برای کنترل اضطراب کودک است.
برخی از کودکان در طول تابستان در محیط بیرون به بازی کردن و دوچرخه سواری می پردازند اما برخی دیگر تنهایی بازی کردن را ترجیح می دهند که پدر و مادر این کودکان باید سعی کنند او را تشویق کنند به انجام فعالیت جسمانی بپردازد. لازم نیست که حتما کودک به باشگاه برود همین که در کنار خانواده دوچرخه سواری کند یا قدم بزند کافی است. به تغذیه کودک خود اهمیت بدهید و مقدار زیادی آب را بدهید چرا که کم آبی بدن در ایجاد احساس اضطراب و خستگی نقش دارد. هنگامی که قصد دارید آشپزی کنید از کودک خود بخواهید به شما کمک کند و در همین حین در خصوص خاطرات خود در دوران بچگی و رفتن به مدرسه برای او صحبت کنید و به عبارتی سعی کنید با شما کاملا دوست شود.
آماده کردن کودک برای مدرسه
برخی از مدارس قبل از شروع سال تحصیلی برنامه کلاس های خود را در اختیار دانش آموزان قرار می دهند. اگر کودک شما اضطراب از مدرسه را دارد دریافت زود هنگام برنامه مدرسه می تواند بسیار تاثیرگذار باشد. برخی از کودکان از مسائلی از قبیل پیدا کردن سرویس بهداشتی، به موقع رسیدن به مدرسه، آشنا شدن با معلم جدید و همکلاسی های تازه و مطالب جدیدی که قرار است آموزش داده شوند اضطراب دارند. شما می توانید چند روز قبل از شروع مدرسه با کودک خود به آنجا بروید و محیط مدرسه را با هم بررسی کنید و یا در محیط منزل ساعات روز را شبیه ساز مدرسه تنظیم کنید تا کودک بتواند بهتر با شرایط مدرسه آشنا شود.
طراحی یک برنامه برای اضطراب از مدرسه
اگر کودک شما دچار اضطراب از مدرسه، اضطراب عمومی، اضطراب خفیف یا حملات پانیک است بهتر است یک برنامه را برای کنترل اضطراب و طراحی کنید و در صورتی که معلم فرزند شما نیز در این برنامه حضور داشته باشد به کسب نتایج عالی کمک خواهد کرد. پس از آنکه با معلم کودک خود آشنا شدید سعی کنید با او درباره اضطراب کودک از مدرسه صحبت کنید و شرایط کودک تان را توضیح دهید. در بخش زیر به چند استراتژی اشاره می کنیم که می توانند به کاهش اضطراب کودک کمک کنند:
- از کودک خود بخواهید هنگامی که اضطراب دارد چند نفس عمیق بکشد. اگر کودک شما نفس عمیق کشیدن را بلد نیست این کار را به او یاد دهید.
- از او بخواهید عضلات خود را شل کند و این کار را با دست و بازوی خود شروع کند و حدود ۵ ثانیه آنها را در حالت خنثی قرار دهد. سپس به سراغ عضلات پای خود برود و در مرحله آخر عضلات شانه و گردن را شروع کند.
- کودک می تواند برای رفع اضطراب از توپ مخصوص استرس استفاده کند و آن را فشار دهد.
- به کودک خود یاد بدهید در صورتی که در مدرسه دچار اضطراب شد بلند شود دست های خود را روی دیوار بگذارد و آنها را به دیوار فشار دهد این کار به رفع تنش عضلات کمک خواهد کرد.
اضطراب یک بخش طبیعی از دوران کودکی است و اضطراب از مدرسه در میان کودکان شایع است اما در صورتی که اضطراب کودک آنقدر شدید شده است که در انجام فعالیت های مدرسه، ارتباط با دوستان و خانواده تاثیرات منفی گذاشته است باید کودک شما توسط روانشناس ارزیابی شود.
مترجم: لیلا عبدالملکی