خودکشی در کودکان و نوجوانان
طبق آخرین داده های موسسه ملی سلامت ذهن و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، خودکشی دومین علت شایع مرگ و میر در افراد ۱۰ تا ۲۴ ساله است. مسئله خودکشی در کودکان و نوجوانان غیر قابل انکار است و خودداری از صحبت کردن و یا حتی فکر کردن به آن هیچ کمکی به کسی نخواهد کرد. یکی از تصورات اشتباهی که درباره مفهوم خودکشی وجود دارد این است که پدر و مادرها فکر می کنند صحبت کردن درباره آن باعث می شود که کودکان و نوجوانان درباره آن فکر کنند اما واقعیت این است که هیچ پدر و مادری نمی داند که آیا فرزندش به خودکشی فکر می کند یا خیر. فکر کردن به خودکشی در کودکان و نوجوانان یک فرآیند پیچیده است و می تواند احساساتی از قبیل گیج شدگی، ناراحتی یا عصبانیت را به همراه داشته باشد.
علائم هشدار دهنده خودکشی کودکان و نوجوانان می تواند آنقدر جزئی باشد که توجه به پدر و مادر را به خود جلب نکند. به عنوان مثال هنگامی که یک کودک به پدر و مادر خود می گوید وقتی او نباشد آنها می توانند احساس بهتری داشته باشند یا آن که می گوید وجود من برای کسی اهمیتی ندارند، در واقع این جملات را می توان به معنای علامت هشدار برای خودکشی در او در نظر گرفت. تحقیقات بسیار کمی در خصوص علت خودکشی در کودکان و نوجوانان انجام شده است و متاسفانه داده های چندانی در این خصوص وجود ندارد که این امر باعث می شود ارتباط دهی بین برخی از محرک های خاص و فکر کردن به خودکشی دشوار باشد.
در تحقیقی که در مجله کودکان منتشر شده است به مقایسه ویژگیها و فاکتورهای شتاب دهنده خودکشی در کودکان و نوجوانان پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده است کودکانی که به علت خودکشی می میرند بیشتر از سایر کودکان دچار مشکل در روابط خانوادگی و دوستانه خود هستند. هر دو گروه دچار اختلالات مربوط به سلامت ذهن بودند و احتمال آن که این نوجوانان دچار افسردگی باشند بسیار زیاد است حال آنکه کودکان بیشتر دچار اختلال نقص توجه با یا بدون بیش فعالی بودند.
علائم و نشانه های هشدار دهنده خودکشی در کودکان و نوجوانان
اگر چه علائم و نشانه های هشدار دهنده خودکشی در کودکان و نوجوانان می تواند بسیار جزئی باشد شناخت علائم هشدار دهنده آن می تواند به پدر و مادر برای پیشگیری از بروز چنین اتفاقاتی کمک کند. برخی از این علائم به شرح زیر می باشد:
تغییرات رفتاری کودک
اگر جدیدا متوجه تغییرات رفتاری کودک خود شده اید و کودک شما قبلا چنین رفتارهایی از خود نشان نداده است هوشیار باشید و به حس ششم خود اعتماد کنید. اگر چه خودکشی معمولاً با علائمی از قبیل افسردگی همراه است به احتمال زیاد متوجه می شوید که کودک تان علائمی از قبیل اختلالات خواب ( خواب زیاد، خواب کم، راه رفتن در خواب یا بی خوابی) را تجربه خواهد کرد. معمولا عادت غذا خوردن در این کودکان تغییر می کند و دچار اختلال خوردن می شوند. همیشه سعی می کنند از خانواده و دوستان خود کناره گیری کنند و مانند گذشته تمایلی به انجام بازی با سایر کودکان و دوستان شان نخواهند داشت. جالب است بدانید برخی از کودکان و نوجوانان دچار سردرد، معده درد و سایر درد‌هایی می شوند که نمی توانند آنها را توضیح بدهند.
تغییر در عملکرد آموزشی
معمولاً در طول دوران آموزش هر کودکی دچار افت تحصیلی و پیشرفت خواهد شد و در صورتی که این تغییرات منفی باشد به معنای پرچم قرمز و نیاز به کمک در کودکان و نوجوانان است. معمولاً خودکشی در کودکان و نوجوانان باعث می شود که عملکرد آموزشی آنها افت کند و از میزان ارتباط آن ها با معلم ها و سایر کودکان در مدرسه کاسته شود و علاقه چندانی به انجام امور آموزشی نداشته باشند. به طور کلی برخی از کودکان از رفتن به مدرسه خودداری می کنند و تمایل به بازی با سایر کودکان یا انجام فعالیت های فوق برنامه را نخواهند داشت.
فکر کردن درباره مرگ
به طور کلی گاهی اوقات کودکان درباره مرگ سوالاتی را از پدر و مادر خود می پرسند و این مسئله در مواردی که آنها خبر مرگ کسی را می شنوند شدت پیدا می کند. فکر کردن درباره مرگ، تحقیق کردن درباره روش های موردن یا صحبت کردن درباره مرگ می تواند از علائم هشدار دهنده خودکشی در کودکان و نوجوانان باشد. اگر کودک شما به طور مداوم درباره مرگ یا روش های مردن سوال می پرسد باید کاملا هوشیار باشید. برخی از کودکان از پدر و مادر خود می پرسند که پس از مرگ چه اتفاقی رخ می دهد به عنوان مثال ممکن است از پدر و مادر خود بپرسند اگر من بمیرم دل تان برایم تنگ می شود؟ یا ممکن است بگوید ای کاش زودتر بمیرم! از کنار این جملات به سادگی رد نشوید چرا که از علائم هشدار دهنده خودکشی در کودکان و نوجوانان محسوب می شوند.
احساس ناامیدی
کودکان و نوجوانانی که به خودکشی فکر می کنند معمولاً احساس ناامیدی دارند و درباره امید داشتن به آینده صحبت می کنند و جملاتی که این کودکان بیان می کنند نشان می دهد که آنها امیدی به بهبود شرایط خود ندارند. آنها احساس می کنند هیچ کس به بهتر شدن زندگی شان کمک نخواهد کرد. برخی از کودکان و نوجوانانی که به خودکشی فکر می کنند درباره آن مطلب می نویسند یا شروع به نقاشی کشیدن می کند که این مسئله باید به طور جدی مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد.
تغییرات قابل توجه در خلق و خو
همه کودکان طی فرآیند بزرگ و بالغ شدن دچار تغییرات رفتاری می شوند اما گاهی اوقات این تغییرات بسیار شدید است و می تواند یک علامت هشدار دهنده برای فکر کردن به خودکشی در کودکان و نوجوانان باشد. هیچ کس به اندازه پدر و مادر فرزند خود را نمی شود پس اگر احساس می کنید که کودک شما به طور ناگهانی از یک کودک شاد و آرام به کودک پرخاشگر و عصبی و مضطرب تبدیل شده است بدون شک به کمک شما احتیاج دارد.
علاوه بر مواردی که در قسمت های بالا اشاره کرد این فاکتورهای زیر می توانند ریسک بروز خودکشی در کودکان و نوجوانان را افزایش دهند:
- اقدام به خودکشی در گذشته
- از دست دادن یکی از اعضای خانواده یا از دست دادن روابط خانوادگی به علت طلاق پدر و مادر
- قلدری شدید
- سابقه خانوادگی خودکشی
- احساس بی پناهی
- احساس رها شدگی
مراجعه به روانپزشک
همه علائمی که در این مقاله به آنها پرداخته شد باید به طور جدی مورد بررسی قرار بگیرد. شما می توانید به طور واضح از کودک خود در خصوص فکر کردن به خودکشی یا احساس افسردگی سوال بپرسید. هنگامی که شما چنین سوالاتی را از فرزند خود می پرسید او متوجه می شود که شما به او توجه می کنید و وجود او برای تان اهمیت زیادی دارد. در صورتی که شما احساس می کنید کودک تان به خودکشی فکر می کند باید به روانشناسی که در زمینه کار با کودک تخصص دارد مراجعه کنید. مراجعه به موقع به روانشناس و حمایت درست از کودک و شناسایی عواملی که باعث می شود که شما به خودکشی فکر کند در کنار یادگیری مهارت های موثر برای عبور از شرایط دشوار زندگی می تواند کمک بسیار زیادی به کودک شما نماید.
مترجم: لیلا عبدالملکی