چگونه به کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی کمک کنیم؟
احتمالاً شما نیز کودکی دارید که از جدا شدن از شما وحشت دارد و مدام به شما می چسبد و شما را رها نمی کند و به شما وابستگی شدید دارد. گاهی اوقات این وضعیت باعث به دردسر افتادن پدر و مادر می شود و شرایط را برای آنها سخت می کند. معمولاً اضطراب جدایی عبارتی است که برای این حالت از کودکان به کار برده می شود.
هنگامی که کودکان دیده بهتری از محیط اطراف خود به دست می آورند و شروع به شناسایی جهان اطراف خود می کنند جدا شدن از پدر و مادر برای ایشان به یک چالش بزرگ تبدیل خواهد شد. معمولاً هنگامی که یک کودک به علت شاغل بودن مادر به مهد کودک برده می شود یا به پرستار تحویل داده می شود به علت جدا شدن از مادر یا پدرش شروع به گریه کردن و جیغ زدن خواهد کرد و پس از مدتی جدا شدن از پرستار یا مربی مهد کودک به یک چالش بزرگ برای او تبدیل خواهد شد و هنگامی که مادر یا پدر برای بردن کودک مراجعه می کنند کودک شروع به گریه و داد و فریاد خواهد کرد و تمایل به جدا شدن از پرستار خود نخواهد داشت.
این بخش از دوران کودکی نسبتاً شایع است و می تواند روش های مختلف برای رسیدگی به این مسئله استفاده کرد. همواره پدر و مادرها با این مسئله در کودکان راحت تر کنار می آیند اما اضطراب جدایی در کودکان بزرگتر برای آنها به یک کابوس تبدیل می شود. کودکانی که در سن مدرسه هستند و حتی بعضی از نوجوانان دچار اضطراب جدایی می شوند و در برخی موارد این مسئله می تواند منجر به اختلال اضطراب جدایی شود.
طبق اظهارات انجمن داده های آماری و تشخیص اختلالات ذهنی اختلال اضطراب جدایی در چهار درصد از کودکان و ۶/۱ درصد از نوجوانان دیده می شود که این امر باعث شده است اختلال اضطراب به یک مسئله شایع در کودکان زیر سن ۱۲ سال تبدیل شود.
اگر چه گریه کردن در هنگام ترک کردن پدر و مادر یا دوستان مدرسه در میان کودکان شایع است این عوامل صرفاً به معنای وجود اختلال اضطراب جدایی نیست اما به طور کلی علائم و نشانه های اختلال اضطراب یک مسئله مهم است و می تواند باعث نگرانی شود. اختلال در الگوی خواب، اضطراب بیش از حد یا حتی امتناع از رفتن به مدرسه که با ترس از جدایی همراه شود می تواند عواقب منفی بر زندگی روزمره کودک و پدر و مادر او بگذارد.
علائم و نشانه های اضطراب جدایی در کودکان و نوجوانان شامل چه مواردی است؟
ماهیت اصلی علائم و نشانه های اضطراب جدایی با ترس یا اضطراب شدید در خصوص جدا شدن از خانواده یا وسایلی که کودک به آنها وابستگی دارد همراه می شود. این نوع ترس یا اضطراب چیزی بیش از ترسی است که کودکان در این دوران تجربه می کنند. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی حداقل سه مورد از علائم و نشانه های زیر را تجربه می کند:
-
- اضطراب و ترس بیش از حد و مکرر در هنگام جدا شدن از خانواده یا وسایل مورد علاقه
- احساس نگرانی شدید و دائمی در خصوص گم کردن وسایل مورد علاقه یا جدا شدن از اعضای خانواده به علت بیماری آنها
- نگرانی شدید در خصوص جدایی غیر قابل انتظار از وسایل یا افراد محبوب کودک
- امتناع از ترک کردن منزل به خاطر ترس از جدایی
- ترس شدید از تنهایی و از دست دادن هر چیز مورد علاقه
- امتناع از خوابیدن بدون بغل کردن برخی از وسایل خاص
- کابوس دیدن در خصوص جدا شدن از خانواده
- شکایت در خصوص درد شکم سردرد یا تهوع
علائم و نشانه های اختلال اضطراب جدایی در کودکان و نوجوانان حداقل تا یک ماه باقی می ماند و باعث بروز مسائل مهمی می شود. امتناع از رفتن به مدرسه معمولاً در میان کودکان و نوجوانانی که دچار اختلال اضطراب جدایی هستند شایع است و اکثر این کودکان عملکرد آموزشی ضعیفی دارند. این اختلال می تواند همچنین روابط اجتماعی و خانوادگی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
کودکانی که دچار این اختلال هستند هر جا که پدر و مادر آنها بروند به دنبالشان خواهد خواهند رفت و حتی ممکن است آنها را تا مقابل سرویس بهداشتی و در حمام دنبال کنند یا به تنهایی در اتاق شان نخوابند و به همین دلیل پدر و مادر مجبور باشند تا زمانی که کودک به خواب می رود کنار او باشند و بدتر آنکه وقتی کودک در طول شب از خواب بیدار می شود به اتاق پدر و مادرش خواهد رفت تا تنها نباشد.
چگونه می توان اختلال اضطراب جدایی را درمان کرد؟
روش های متعددی برای درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان و نوجوانان وجود دارد. هر چه زودتر فرآیند درمان و مراجعه به متخصص را شروع کنید می توانید زودتر شاهد نتایج مثبت حاصل از درمان باشید. پیدا کردن متخصصی که در زمینه مشکلات کودک و نوجوان تخصص دارد اولین گام مهم است. روش هایی که برای درمان اختلال اضطراب جدایی مورد استفاده قرار می گیرد به شرح زیر می باشند:
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری اولین روش پیشنهادی پزشک برای اختلال اضطراب جدایی است. در این روش کودک نحوه شناسایی احساسات اضطرابی و واکنش فیزیکی به این افکار را یاد می گیرد و می تواند به شناسایی محرک هایی که او را به چالش می کشند بپردازد. کودک به کمک روش های مختلف می تواند به کنترل احساسات و تفکرات اضطراب آور خود بپردازد.
خانواده درمانی
خانواده درمانی روشی است که پدر و مادر و سایر اعضای خانواده وارد برنامه درمان کودک می شوند تا بتوانند روش های جدیدی را برای ارتباط با کودک یاد بگیرند و با الگوهای رفتاری او آشنا شوند و استراتژی های سودمندی را برای کنترل اضطراب کودک بیاموزند.
بازی درمانی
بازی درمانی می تواند به کودک و نوجوانانی که اضطراب جدایی دارند کمک کند به پردازش احساسات و عواطف خود بپردازند و نحوه کنترل آنها را یاد بگیرند.
تکنیک های مخصوص آرامش بدن
آموزش ریلکسیشن در این گروه از کودکان کاملا ضروری است. نفس عمیق کشیدن آرام کردن بدن و شل کردن عضلات می تواند به آنها برای آرام شدن در هنگام اضطراب کمک کند. برخی از این کودکان حتی در طول دوران درمان نیز با علائم و نشانه های اختلال اضطراب جدایی دست و پنجه نرم می کنند و در صورتی که این علائم تاثیرات منفی بر فعالیت های روزمره کودک به گزارش مصرف دارو می تواند به بهبود کودک کمک کند.
چگونه پدر و مادر می توانند در منزل به کودک مضطرب خود کمک کنند؟
موارد مختلفی وجود دارد که پدر و مادر می توانند به کمک آنها به کودک مضطرب خود کمک کنند. حمایت کردن از کودک توسط پدر و مادر یک عامل مهم و کلیدی برای کمک به کودک و یادگیری نحوه رفع وابستگی است. اگر شما نیز کودکی دارید که دچار اختلال اضطراب جدایی است می توانید از نکات زیر بهره بگیرید:
- حتما برنامه ریزی داشته باشید و زودتر از شروع ساعت کلاس، کودک تان را به مدرسه ببرید و در آنجا کمی با او بازی کنید و نقش معلم کمکی را برای تو بازی کنید.
- روی جعبه مخصوص ناهارش چند جمله مثبت مانند ‘دوستت دارم’ عزیزم بنویسید.
- به الگوی خوابیدن او دقت کنید.
- به کودک خود توجه کنید و در پیشرفت او کوشا باشید.
- مراقب تغییرات ایجاد شده در کودک خود باشید.
مترجم: لیلا عبدالملکی