اختلالات ذهنی در کودکان
کودکان نیز مانند بزرگسالان دچار اختلالات ذهنی می شوند اما ممکن است علائم و نشانه هایی که آنها دارند با علائم افراد بزرگسال متفاوت باشد. معمولاً تشخیص اختلالات ذهنی کودکان برای والدین دشوار است به همین دلیل اکثر کودکان از مزایای حاصل از درمان اختلال خود باز می مانند. شناسایی علائم هشدار دهنده و نحوه کمک به کودکان در خصوص مشکلات ایجاد شده اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر شما نیز تصور می کنید کودکی که دارید دچار اختلالات ذهنی است با ما همراه باشید تا علائم و نشانه های اختلالات ذهنی و هر آنچه که لازم است بدانید را برای تان توضیح دهیم.
چرا تشخیص اختلالات ذهنی کودکان برای والدین دشوار است؟
شناسایی اختلالات ذهنی کودکان به اعضای خانواده و بستگی دارد اما متاسفانه تعداد زیادی از بزرگسالان و والدین کودک با علائم حاصل از اختلالات ذهنی آشنایی ندارند و حتی والدینی که خط قرمزها را می شناسند در تشخیص علائم اختلالات رفتای کودک به مشکل بر می خورند زیرا هر یک از کودکان در مراحل مختلف رشد خود رفتارهای متفاوت را نشان می دهند. ناتوانی کودک در بیان دقیق آنچه مد نظرشان است باعث می شود که رفتارهای مختلفی از خود نشان دهند که معمولا والدین را نگران می کند.
چه اختلالاتی کودکان را درگیر می کند؟
کودکان نیز مانند بزرگسالان دچار اختلالات ذهنی می شوند اما نحوه بیان کردن احساسات آنها از طریق علائم رفتاری متفاوت است. به عنوان مثال کودکی که دچار افسردگی شده است در مقایسه با بزرگسالان رفتار تهاجمی و پرخاشگرانه از خود نشان می دهد. معمولاً کودکان با اختلالات متعددی مواجه می شوند که برخی از آنها به شرح زیر می باشند:
- اختلالات اضطراب در کودکان می تواند خود را به شکل فوبیای اجتماعی، اختلال اضطراب، استرس پسا تروماتیک و مواردی از این قبیل نشان دهد و باعث بروز مشکل در انجام فعالیت های روزمره کودک شود. بهتر است بدانید که اضطراب و نگرانی یک بخش طبیعی از ماهیت انسان است و گاهی اوقات به معنای وجود مشکل روحی و ذهنی نیست اما هنگامی که استرس و نگرانی باعث می شود و کودک نتواند عملکرد طبیعی داشته باشد باید به این مسئله به طور جدی رسیدگی شود.
- اختلال بیش فعالی نقص توجه معمولا با علائمی از قبیل بیش فعالی، نداشتن توجه و رفتار تکانشی همراه است. برخی از کودکانی که دچار این اختلال هستند با همه این موارد مواجه می شوند اما گاهی اوقات برخی از کودکان فقط با یک مشکل مواجه می گردند. اختلال اوتیسم یک اختلال شناختی جدی است که در اوایل دوران کودکی و قبل از سن سه سالگی خود را نشان می دهد. علائم و شدت بروز این بیماری در کودکان مختلف متفاوت است اما همیشه بر توانایی کودک برای تعامل با دیگران و برقراری ارتباط با آنها تاثیر می گذارد.
- اختلال خوردن یکی دیگر از مشکلات حاد و تهدید کننده محسوب می شود که کودک به شدت درگیر غذا خوردن می شود و وزن او افزایش پیدا می کند که این مسئله باعث می شود سلامتی او به خطر بیافتد.
- اختلالات خلق و خو از قبیل افسردگی و اختلال دو قطبی باعث می شود که کودک به شدت احساس افسردگی و ناراحتی کند و به مشکل بر بخورد.
- اسکیزوفرنی یک اختلال ذهنی حاد است که باعث می شود کودک نتواند واقعیت و خیال را از هم تشخیص دهد. این اختلال اغلب در اواخر دوران نوجوانی خود را نشان می دهد.
علائم و نشانه های هشدار دهنده اختلالات ذهنی در کودکان شامل چه مواردی است؟
علائم و نشانه های هشدار دهنده اختلالات ذهنی در کودکان به شرح زیر می باشد:
- احساس ناراحتی و کناره گیری از خانواده یا دوستان که بیش از دو هفته طول بکشد یا کودک دچار اختلالات شدید خلق و خو شده باشد و در روابط دوستانه با همسالان به مشکل بر خورده باشد.
- احساسات شدید از قبیل ترس و نگرانی شدید که باعث مشکل در انجام فعالیت های روزمره شده باشد.
- تغییرات رفتاری و شخصیتی که خود را به صورت رفتار خطرناک و غیر قابل کنترل نشان دهد به نحوی که ممکن است کودک به طور مداوم با تفنگ اسباب بازی خود در صدد آسیب رساندن به اطرافیانش باشد.
- نداشتن تمرکز یا نشستن به صورت ثابت در یک مکان نکته مهم دیگری است که نباید از آن غافل شد.
- کاهش ناگهانی وزن و از دست دادن اشتها و استفراغ مکرر در برخی از کودکان نشانه اختلالات ذهنی است.
- برخی از کودکان برخلاف بزرگسالان دچار مشکلات جسمانی از قبیل سردرد و درد شکم می شوند و حتی برخی از آنها به طور عمدی و بدن خود آسیب می رسانند یا حتی مرتکب خودکشی می شوند.
- برخی از کودکان برای غلبه بر احساسات خود به مصرف الکل و مواد مخدر روی می آورند.
اگر به کودک خود مشکوک هستید چه باید بکنید؟
اگر شما به کودک خود مشکوک هستید و به سلامت ذهن او اطمینان ندارید با پزشک کودکان مشورت کنید و همه نگرانی ها و رفتارهای کودک خود را برای او توضیح دهید. با معلم و دوستان و همه افرادی که با کودک شما رابطه عاطفی دارند صحبت کنید و از آنها بپرسید که آیا اخیراً متوجه تغییرات رفتاری کودک شما شده اند یا خیر سپس همه اطلاعات به دست آمده را در اختیار پزشک قرار دهید.
چگونه مشکلات ذهنی کودکان تشخیص داده می شود؟
مشکلات ذهنی کودکان بر اساس علائم و نشانه هایی که کودک دارد و نحوه تاثیرگذاری آنها بر زندگی او تشخیص داده می شوند. برای تشخیص مشکلات کودک ارزیابی توسط متخصص اعصاب و روان، روانشناس، مددکار اجتماعی و مشاور سلامت ذهن ضروری است. پزشک کودک شما را به طور کامل ارزیابی می کند تا از سلامت ذهن او اطمینان حاصل نماید و بتواند هرگونه مشکل احتمالی را در مراحل اولیه تشخیص دهد. معمولا تشخیص مشکلات ذهنی کودک کار دشواری است زیرا کودک نمی تواند مانند افراد بزرگسال به توصیف عواطف و احساسات خود بپردازد.
چگونه مشکلات ذهنی کودک درمان می شود؟
برخی از روش های موجود برای درمان کودکان مبتلا به اختلالات سلامت ذهن به شرح زیر می باشند:
- روان درمانی که از آن تحت عنوان صحبت درمانی یا رفتار درمانی نیز یاد می شود روشی برای درمان مشکلات ذهنی است که از طریق گفت و گو با متخصص روانشناسی انجام می شود. در این روش کودک با مشکل خود، احساسات، عواطف رفتاری و تفکراتش آشنا می شود و پزشک به او یاد می دهد که چگونه موقعیت های چالش برانگیز را مدیریت کند و به آنها عکس العمل نشان دهد.
- ممکن است پزشک برای کودک دارو تجویز کند برخی از داروها عبارتند از داروهای ضد افسردگی، محرک ها، داروهای ضد اضطراب و تثبیت کننده های خلق و خو.
- معمولاً ترکیبی از این دو روش می تواند مزایای زیادی را برای کودک به همراه داشته باشد تا حال او به تدریج بهبود پیدا کند.
چگونه می توان به کودک برای رفع مشکلاتش کمک کرد؟
اگر کودک شما دچار اختلالات ذهنی است باید بدانید که بیشتر از همیشه به حمایت شما نیاز دارد. معمولا بعد از آنکه بیمار کودک تشخیص داده شود خود کودک و والدین او احساس عصبانیت، ناامیدی و بی پناهی می کنند اما پس از آن که علت رفتارهای نامتعارف کودک تشخیص داده شد والدین نحوه برخورد صحیح با او را یاد می گیرند.
به طور کلی داشتن آرامش و برخورد منطقی و تلاش برای ایجاد لحظات شاد برای کودک اهمیت بسیار زیادی دارد. همیشه بر توانایی ها و نقاط قوت کودک خود تأکید کنید و با تکنیک های کنترل استرس آشنا شوید تا بتوانید عکس العمل خوبی به شرایط استرس زا را نشان دهید. مشاوره خانوادگی با پزشک یک ابزار حمایتی دیگر است که می تواند به شما برای درک صحیح احساسات کودک و مشکلات کمک کند. حتما با معلم کودک خود در خصوص مشکل او مشورت کنید تا اطلاعات و دید کاملی در خصوص نحوه برخورد با کودک شما داشته باشد. حمایت از کودک و برخورد مناسب با او رمز موفقیت شما است تا کودک بتواند در کنار حمایت خانواده به تجربیات جدیدی دست پیدا کند.
مترجم: لیلا عبدالملکی