اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند چیست؟
همه کودکان باید به طور طبیعی از افراد غریبه بترسند و از آنها دوری کنند. اکثر کودکان کمی در برخورد با بزرگسالانی که نمی شناسند محتاط عمل می کنند اما کودکانی که دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند هستند از غریبه ها نمی ترسند. در حقیقت آنها هیچ گونه مشکلی با افراد غریبه ندارند و به راحتی به آنها اخت می شوند و حتی در صورت درخواست فرد سوار ماشین او می شوند یا درخواست او را برای ورود به منزل قبول می کنند. در صورتی که این اختلال درمان نشود احساس صمیمیت کودک به افراد غریبه می تواند باعث بروز مشکلات حاد شود و حتی جان او را به خطر بیاندازد. اکثر این گروه از کودکان با اولین پرستار خود احساس راحتی می کند و بدون هیچ مشکلی با او ارتباط برقرار می کنند.
به طور طبیعی یک کودک سالم چهار ساله که زمین می خورد و زانوی او زخمی می شود به دنبال پدر و مادر یا پرستار خود می گردد که بیاید و به او کمک کند اما کودکی که دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند است به دنبال حمایت عاطفی افراد غریبه می گردد و ممکن است از فردی که از کنارش رد می شود بخواهد به او کمک کنند یا حتی به راحتی روی پای آن فرد غریبه بنشیند و شروع به گریه کردن نمایند. این وضعیت می تواند برای پرستاری کودک به یک شرایط گیج کننده تبدیل شود و این سوال به طور مداوم در ذهن تکرار شود که چرا کودک بدون حتی یک لحظه تردید با افراد غریبه ارتباط برقرار می کند. اگر این سوال به ذهن شما هم رسیده است خواندن ادامه این مقاله می تواند پاسخگوی سوالات شما باشد.
علائم و نشانه های اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند چیست؟
اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند در ابتدا زیر مجموعه اختلال دلبستگی واکنشی در نظر گرفته شده اما پس از مدتی روانشناسان اعلام کردند که اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند با این اختلال تفاوت دارد. برای آن که بتوان گفت که کودک دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند است باید یک الگوی رفتاری را از خود نشان دهد که شامل ارتباط با افراد غریبه می باشد و به طور کلی هیچ گونه ترسی از نزدیک شدن به افراد غریبه و برقراری ارتباط با آنها نداشته باشد. رفتار های دوستانه ای را به افراد غریبه نشان می دهد که هیچ گونه مطابقت با هنجارهای فردی و مرزهای اجتماعی ندارد. بدون اطلاع دادن به پدر و مادر یا پرستار خود در یک محیط نا آشنا از آنها دور می شود و با افراد ناشناس صحبت می کند. هیچ گونه تردیدی در خصوص بیرون رفتن با افراد غریبه ندارد.
به این ترتیب فقط زمانی می توان گفت که کودک دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند است که رفتارهای ارتباطی به مشکل کنترل انگیزه نداشته باشد. کودکی که دچار اختلال بیش فعالی نقص توجه است ممکن است در زمین بازی شروع به دویدن کند و حتی فراموش کند که از حضور مادرش در زمین بازی اطمینان حاصل کند اما کودکی که دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند است بدون آنکه به مادرش اطلاع دهد شروع به دویدن می کند و اصلا احساس نمی کند که باید از حضور مادرش در آن اطراف اطمینان حاصل کند.
در صورتی که کودک شما بیش از ۱۲ ماه چنین رفتارهایی را از خود نشان داده است به او را نزد روانپزشک ببرید تا به طور کامل ارزیابی شود و از شدت یافتن علائم و نشانه های پیشگیری گردد. از آنجایی که این اختلال به علت نادیده گرفتن کودک و غفلت از او به وجود می آید می تواند در کنار سایر اختلالات از قبیل اختلالات شناختی، تاخیر زبانی یا تغذیه نامناسب ایجاد شود.
این کودکان نمی توانند افراد قابل اعتماد را شناسایی کنند
معمولا کودکانی که دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند هستند نمی توانند به خوبی افراد قابل اعتماد را شناسایی کنند اما تعداد زیادی از آنها در برخورد با افرادی که نمی شناسند کاملا محتاط عمل می کنند. محققان متوجه شده اند که کودکان بر اساس ظاهر فرد به ارزیابی قابل اعتماد بودن یا نبودن او می پردازند و می توانند بر اساس ظاهر صورت فرد در خصوص مهربان بودن یا خشن بودن و قضاوت کنند.
عکس برداری از مغز کودکانی که دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند هستند نشان داده است که این گروه از کودکان نمی توانند بین افرادی که ظاهر قابل اعتمادی دارند و افرادی که قابل اعتماد به نظر نمی رسند تمایز قائل شوند. ناتوانی آنها در تشخیص چهره باعث می شود که تمایل زیادی به صحبت کردن با افراد غریبه و دوست شدن با آنها داشته باشند زیرا تصور می کنند که همه افراد مهربان هستند و آنها را دوست دارند.
علاقه شدیدی به محبت دیگران دارند
کودکانی که دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند هستند به شدت به محبت دیگران علاقه دارند و از آنجایی که نمی تواند افراد قابل اعتماد را شناسایی کنند نسبت به هر کسی که به آنها توجه کند علاقه نشان می دهند. این کودکان ممکن است در فروشگاه به راحتی یک غریبه را بغل کنند یا با دیگران درباره مسائل شخصی و خانوادگی صحبت کنند و حتی هنگامی که به پارک برده می شوند آنقدر با یک خانواده دیگر احساس صمیمیت کند که خانواده خود را رها کنند و به آنها بپیوندند. آنها همواره در صدد جلب توجه و محبت افراد غریبه هستند و بدون هیچ گونه مشکلی روی پای غریبه ها می نشینند و آنها را بغل می کنند.
علل بروز اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند در کودکان چیست؟
اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند هیچ ارتباطی به اینکه کودک مهد کودک می رود ندارد و کودک به این دلیل که گاهی اوقات در هنگام گریه کردن مادرش به جای بغل کردن او را در تخت می گذارد دچار این اختلال نمی شود. فقط کودکان دچار این اختلال می شوند که در دوران نوزادی مورد توجه قرار نگرفته اند. این مسئله در دلبستگی و وابستگی کودک تداخل ایجاد می کند و باعث می شود توانایی کودک برای ایجاد روابط دوستانه با پرستار و افرادی که از او مراقبت می کنند مختل شود.
نوزادان یاد می گیرند که به پرستار خود اعتماد کنند و این مسئله به علت توجه کردن پرستار یا مادر به نیازهای آنها رخ می دهد. هنگامی که مادر به فرزندش شیر می دهد کودک یاد می گیرد که می تواند در هنگام گرسنگی روی مادرش حساب کند و مادرش در هنگام گریه کردن او را بغل می کند و راه می رود. هنگامی که به کودکی چگونه توجه این شود بدون شک دلبستگی و ارتباط بین او و مادرش شکل نمی گیرد. زمانی که کودک گریه می کند و هیچ کس به او توجه نمی کند به این باور می رسد که کسی برایش اهمیت قائل نیست.
هنگامی که کودک گریه می کند اما کسی را بغل نمی کند هیچ گونه ارتباط اجتماعی بین او و مادر یا پرستار شکل نخواهد گرفت. به این ترتیب کودک در معرض خطر اختلال دلبستگی قرار خواهد گرفت. البته همه کودکانی که به آنها توجه نمی شود دچار اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند نخواهند شد و اکثر آنها بدون هیچ گونه مشکل جدی و حادی نحوه ایجاد ارتباط دوستانه و سالم را یاد می گیرند.
مترجم: لیلا عبدالملکی