اختلال دو قطبی در نوجوانان
اختلال دو قطبی یک بیماری ذهنی است که باعث تغییرات شدید در رفتار، خلق و خو، توجه کردن به مسائل مهم، و سطح انرژی فرد می شود. این تغییرات می تواند باعث بروز شیدایی شدید یا دوره افسردگی شوند. علائم و نشانه های اختلال دو قطبی بیشتر در اوایل دوران بزرگسالی و در سنین ۲۵ سالگی خود را نشان می دهد اما ممکن است این علائم در دوران کودکی یا در سال های نوجوانی نیز به وجود بیاید.
از آنجایی که نوجوانان در دوران های مختلفی از زندگی خود با تغییرات مختلفی در مغز و بدنشان مواجه می شوند نتیجه گیری در خصوص اینکه آیا تغییرات ایجاد شده در خلق و خوی یک بخش طبیعی از فرآیند رشد و تکامل مغز است یا خیر کار دشواری می باشد. در صورتی که یکی از والدین کودک دچار بیماری ذهنی باشد یا آنکه کودک یا نوجوان در زندگی خود دچار استرس شدید یا تروما شده باشد به طرز قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به اختلالات رفتاری قرار خواهد گرفت. در بخش زیر به علائم و نشانه هایی که وجود اختلال دو قطبی را نشان می دهد اشاره می کنیم.
علائم و نشانه های دوره شیدایی
کودکان و نوجوانانی که دچار مشکل دو قطبی می شوند علائم و نشانه های متعددی را از خود نشان می دهند که به شرح زیر می باشند البته ممکن است همه کودکان این علائم و نشانه ها را تجربه نکنند:
- افزایش سطح انرژی
- تحریک پذیری و تغییرات ناگهانی خلق و خو
- رفتار های احمقانه و غیر معمول
- عصبی شدن ناگهانی
- رفتارهای پر خطر مانند استعمال دخانیات یا روابط جنسی
- نیاز به خواب کمتر
- سریع صحبت کردن و تغییر دادن مداوم موضوع مورد بحث
- احساس اعتماد به نفس شدید
علائم و نشانه های دوران افسردگی
همانگونه که در بخش بالا اشاره کردیم اختلال دو قطبی با علائم و نشانه های دوره ای همراه است و در دوران افسردگی علائمی که کودک و نوجوان تجربه می کند به شرح زیر می باشد:
- افسردگی یا تغییرات خلق و خو
- لذت نبردن از فعالیت های مورد علاقه
- تغییر در الگوی غذا خوردن
- تغییر در الگوی خواب
- نداشتن انرژی
- شکایت داشتن از سر درد یا درد شکم
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی
اغلب افراد مختلف افسردگی را به ناراحتی و شیدایی را به تغییرات خلق و خو ربط می دهند. گاهی اوقات کودکان و نوجوانان رفتارهایی را در دوران شیدایی یا افسردگی از خود نشان می دهند که ممکن است برای اطرافیان آنها عجیب به نظر برسد.
اگر کودک شما نیز این موارد را از خود نشان داده است بهتر است هر چه زودتر و متخصص یا روانشناس ذهن و روان مشورت کنید تا علت بروز این تغییرات را بفهمید. ممکن است علائمی که کودک از خود نشان داده است به سایر اختلالات از قبیل بیش فعالی نقص توجه، افسردگی، استعمال مواد مخدر یا سایر مشکلات جسمانی ارتباط داشته باشد.
از آنجایی که ممکن است این علائم و نشانه ها به شدت در زندگی فرد، فعالیت های مدرسه و سایر روابط کودک اختلال ایجاد کند درمان فوری برای کنترل علایم و نشانه های کودک کاملاً ضروری است. درمان زود هنگام می تواند ریسک استعمال دخانیات توسط کودک یا رفتارهایی که منجر به خودکشی می شود را در آنها کاهش دهد.
علل ابتلا به اختلال دو قطبی
علیرغم شیوع بالایی که این اختلال دارد هنوز علت دقیق این مشکل مشخص نشده است. محققان در صدد هستند بتوانند تعدادی از ژن های خاص که باعث بروز این اختلال می شوند یا آنکه تغییرات فیزیکی که در مغز به وجود می آید را شناسایی کنند تا بتوانند یک روش مناسب را برای درمان این مشکل در نظر بگیرند. جالب است بدانید که این بیماری به شدت زمینه ژنتیکی دارد به این ترتیب اگر یکی از اعضای خانواده دچار مشکل شده باشد ریسک بروز آن در میان سایرین نیز افزایش خواهد یافت.
اگرچه این افراد در معرض ابتلا به اختلال دو قطبی قرار دارند همه آنها دچار این مشکل نخواهند شد. این مسئله نشان می دهد که فاکتورهای محیطی و عوامل روانشناختی می توانند دوره های افسردگی و شیدایی بیمار را تشدید کنند. البته همه افرادی که دچار مشکل دو قطبی هستند با اتفاقات تحریک کننده علائم اختلال دو قطبی مواجه نخواهند شد.
درمان اختلال دو قطبی
درمان اختلال دو قطبی در نوجوانان معمولاً شامل ترکیبی از دارو درمانی و رفتار درمانی است. برنامه دارو درمانی می تواند شامل ترکیبی از داروهای مختلف از قبیل داروهای ضد افسردگی، پایدار کننده های خلق و خو، داروهای ضد روان پریشی و یا داروهای ضد اضطراب باشد.
اگر کودک شما دچار اختلال دو قطبی شده است صبور باشید زیرا ممکن است پزشک مجبور شود این دارو را برای کودک شما تجویز کند تا در نهایت بتواند بهترین و مناسب ترین دارو را انتخاب کند که با عوارض جانبی کمتری همراه است. از آنجایی که ریسک فکر کردن به خودکشی در افرادی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنند افزایش می یابد از کودک خود بخواهید در صورتی که به این مسئله فکر می کند حتماً با شما، پزشک و مشاور مدرسه اش صحبت کند.
درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به دو قطبی اهمیت بسیار زیادی دارد. برای آن که کودک شما به یک فرد موفق تبدیل شود باید مهارت های نحوه کنترل علائم و نشانه های خود. کنترل داروهایش، توسعه عادات رفتاری سالم و هدایت رفتارهای پرخطر از قبیل استعمال دخانیات و سایر رفتارهای مخاطره آمیز را یاد بگیرد. در این روش کودک احساس می کند که در یک محیط ایمن قرار گرفته است و کسی وجود دارد که صدا و نگرانی او را می شنود و آن را حس می کند.
حمایت اولیای مدرسه می تواند در فرایند گذار موفق کودک به دوران بزرگسالی اهمیت بسیار زیادی داشته باشد. اگر فرزند شما اختلال دو قطبی دارد با معلمان و مشاور مدرسه صحبت کنید تا آنها نحوه برخورد با کودک شما را یاد بگیرند و از هر طریقی که امکان دارد از او حمایت نمایند.
حمایت کردن از نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی
حمایت والدین از فرزندان شان و ارائه فیدبک به آنها می تواند به پزشکان برای ارزیابی میزان تاثیرگذاری داروهای تجویز شده و مداخلات درمانی کمک کند. به فرزند خود کمک کنید بتواند خلق و خو و علائم و نشانه هایی که دارد را کنترل نماید. کودک خود را تشویق کنید و از خلاقیت و دانش خود برای ارائه استراتژی های جدید در خصوص کنترل علائم و نشانه هایی که دارد استفاده نمایید.
به عنوان یک جمله طلایی همیشه به خاطر داشته باشید که از خود مراقبت کنید و مواظب سلامتی تان باشید زیرا فرزندتان همیشه به شما احتیاج دارد. سلامت فرزند شما در گرو سلامت شما است.
حمایت کردن دوستان از فرزند شما، مشاوره فردی و مشاوره خانوادگی می تواند به یک ابزار سودمند برای خانواده هایی تبدیل شود که فرزندان آنها دچار بیماری ذهنی است. هرچه میزان اضطراب شما کمتر باشد فرزندتان احساس قدرت و توانمندی بیشتری در خصوص مسئولیت پذیری برای حفظ سلامت ذهن و جسم خود خواهد کرد. به خاطر داشته باشید که اختلال دو قطبی یک مشکل درمان پذیر و قابل کنترل است.
اکنون که با شرایط کودک خود آشنا شده اید حاضرید چه کارهایی را برای او انجام دهید تا سلامت ذهن و روان او حفظ شود؟ اگر برای کمک به کودک خود آماده شده اید متخصصین توانمند ما می توانند در این زمینه به شما کمک کنند تا کودک شما بتواند به خوبی رشد کند و پیشرفت فردی داشته باشد.
مترجم: لیلا عبدالملکی