علائم هشدار دهنده اختلال دو قطبی
اگرچه اختلال دو قطبی عمدتاً در نوجوانان و بزرگسالان به وجود می آید گاهی اوقات کودکان را نیز درگیر می کند. در سال های اخیر تشخیص اختلال دو قطبی در میان کودکان و نوجوانان به یک مبحث جنجالی تبدیل شده است و برخی از محققان عقیده دارند که این مسئله در میان کودکان یک موضوع نادر است اما برخی از متخصصان تصور دیگری دارند به همین دلیل اگر فرزند خود را نزد یک متخصص برده اید و او به شما گفته که کودک تان اختلال دو قطبی دارد بهتر است یک متخصص دیگر نیز مراجعه کنید و نظر او را جویا شوید تا بتوانید در نهایت تصمیم درستی بگیرید.
تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان کار
دشواری است زیرا تعداد زیادی از علائم و نشانه های آنها شبیه علائم اختلال بیش فعالی نقص توجه یا اختلال سلوک است یا حتی ممکن است برخی از آنها به اقتضای سن کودک ایجاد شده و به رفتارهای دوران کودکی ارتباط داشته باشند. در این زمینه مشکلی که وجود دارد این است که داروهایی که برای اختلال بیش فعالی نقص توجه تجویز می شود اغلب در دسته محرک ها قرار دارند که می توانند به طرز قابل توجهی باعث تحریک علائم و نشانه های شیدایی در کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی شوند.
کودکان در دوران شیدایی در مقایسه با بزرگسالان تحریک پذیری بیشتری دارند و علائم روانی آنها تشدید می شود حتی آنها ادعا می کنند چیزهایی را می بینند و می شنوند که واقعی نیستند. در دوران افسردگی نیز آنها از علائم و نشانه های فیزیکی از قبیل درد شکایت دارند.
یکی از تفاوت های قابل توجه در کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی این است که دوره های آنها به سرعت تغییر می کند به نحوی که ممکن است دوره های افسردگی و شیدایی در کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی فقط یک روز ادامه داشته باشد حال آنکه این دوره ها ممکن است در بزرگسالان حدود چند هفته چند ماه و حتی چند سال طول بکشد. ارزیابی کودک توسط متخصص و اولین گام در تشخیص اختلال دو قطبی محسوب می شود در بخش زیر به ۸ علامت مهم اشاره می کنیم که به شما در خصوص مراجعه به متخصص هشدار می دهد.
علائم و نشانه های هشدار دهنده اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی با علائم و نشانه های متعددی همراه است که ممکن است در کودکان مختلف به اشکال متفاوتی احساس شود. این علائم به شرح زیر می باشند:
دوره های شیدایی
طبق اظهارات آکادمی روانشناسی کودکان و نوجوانان آمریکا برخی از کودکان با علائم و نشانه های شیدایی از قبیل اعتماد به نفس غیر واقعی و زیاد مانند احساس سوپر قهرمان بودن، افزایش سطح انرژی، کاهش ساعات خواب و عدم خستگی، انجام دادن رفتارهای پرخطر از قبیل رانندگی بدون دقت کافی، روابط جنسی پر خطر، استعمال مواد مخدر یا الکل مواجه می شوند.
دوره های افسردگی
انجمن روانشناسی کودکان و نوجوانان آمریکا دوره افسردگی را تحت عنوان یک حالت غیر طبیعی در کودکان و نوجوانان توصیف کرده است که آنها به طور مداوم احساس خستگی می کنند انرژی کمی دارند، تمرکز کافی ندارند انجام دادن فعالیت های دلخواه هیچ گونه لذتی برای آنها ندارد، اشتهای خود را از دست می دهند و تغییرات قابل توجهی در الگوی غذا خوردن آنها به وجود می آید، از بیماری های جسمی از قبیل سر درد و دل درد شکایت دارند و مدام به خودکشی و مرگ فکر می کنند.
عصبانیت و خشم
همه کودکان در برخی شرایط عصبی می شوند اما در کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی شدت بروز خشم و عصبانیت بسیار زیاد است و این وضعیت خود را به صورت رفتارهای پرخاشگرانه، حمله کردن به دیگران و حتی خراب کردن و شکستن اسباب بازی نشان می دهد. از آنجایی که کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی معمولا نمی تواند خشم خود را کنترل کنند این احساسات به عصبانیت شدید تبدیل می شود که ممکن است تا چندین ساعت طول بکشد.
نوسانات شدید خلق و خو
معمولاً خلق و خوی کودکان دو قطبی به سرعت تغییر می کند و ممکن است در طول یک روز هم دوره شیدایی و هم دوران افسردگی را تجربه کنند. به این ترتیب مشاهده نوسانات شدید شدید خلق و خو و سطح انرژی کودکان کاملاً طبیعی است که این مسئله می تواند باعث بروز مشکل در انجام فعالیت های مدرسه، رابطه با دوستان و پدر و مادر شود.
خیال پردازی
اگرچه خیال پردازی در مقایسه با سایر علائم و نشانه های کودک از قبیل خشم، عصبانیت، نوسانات خلق و خو، خود برتر بینی و سایر موارد شیوع کمتری دارد می تواند به یک علامت هشدار دهنده کلیدی در ارزیابی کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی تبدیل شود. اگر کودک شما در طول روز گیج به نظر می رسد و حالات که شبیه حالتی است که در هنگام بیدار شدن از خواب یا خوابیدن او مشاهده می کنید یا آن که کودک شما به شدت سرخوش است و این حالت مدت زیادی طول می کشد حتما به پزشک مراجعه کنید.
ارتباطات خانوادگی
اکثر کودکانی که دچار اختلال دو قطبی هستند سابقه خانوادگی دو قطبی بودن یا اختلالات خلق و خو را دارند. ریسک بروز این اختلال در کودکانی که والدین یا خویشاوندان آنها سابقه اختلال دو قطبی را دارند بیشتر از سایرین است. البته بهتر است بدانید که عوامل ژنتیکی به طور مطلق در بروز اختلال دو قطبی نقش ندارند و حتی ممکن است کودکی که در خانواده او سابقه بروز این اختلال وجود دارد هرگز با این مشکل مواجه نشود.
تغییر در عملکرد تحصیلی
طبق اظهارات متخصصان اکثر کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی در عملکرد آموزشی خود افت می کنند و نمره های شان پایین می آید یا آنکه از شرکت در فعالیت های ورزشی و گروهی خودداری می کنند، به مصرف مواد مخدر یا الکل روی می آورند و به انجام روابط جنسی پرخطر می پردازند یا با دوستان خود درباره مرگ و خودکشی صحبت می کنند. اگر به کودک خود مشکوک هستید با معلم یا مشاور مدرسه کودک تان صحبت کنید تا به این نتیجه برسید که آیا آنها نیز شاهد چنین رفتارهای پر خطری در فرزند شما بوده اند یا خیر.
بیمار شدن کودک
پزشکان باید بتوانند اختلال دو قطبی را از سایر بیماری هایی که علائم و نشانه های مشابهی دارند تفکیک کنند. به عنوان مثال اگر کودکی که دچار اختلال نقص توجه است بی خوابی داشته باشد روز بعد خسته به نظر می رسد و کودکی که دچار اختلال دو قطبی است و نمی خوابد روز بعد به خوابیدن نیاز دارد. بالا بودن تمایل جنسی کودکان یکی دیگر از شاخصه های اختلال دو قطبی است که از علائم بارز دوران شیدایی محسوب می شود اما از ویژگی های اختلال نقص توجه نیست.
چند نکته مهم درباره اختلال دو قطبی
کودکانی که دچار اختلال دو قطبی می باشند بسیار حساس، باهوش و خلاق هستند و جامعه فعلی ما مدیون خلاقیت و نوآوری آنها است. این کودکان در نبرد روزانه با فعالیت های خسته کننده زندگی تلاش می کنند به عملکرد ثابت، سالم و پایدار دست پیدا کنند. به این ترتیب سعی کنید کاملا کودک خود را درک کنید و با او مهربان باشید.
اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان بیش از آنچه که تصورش را بکنید شایع است اما اکثر افراد تمایلی ندارند که درباره رمز و رازهای خانوادگی شان برای دیگران صحبت کنند. حتی ممکن است در اطرافیان شما تعدادی کودک یا نوجوان مبتلا به اختلال دو قطبی وجود داشته باشد که شما هنوز از وجود آنها بی خبر هستید.
پس با شنیدن خبر دو قطبی بودن فرزند خود تصور نکنید که دنیا به آخر رسیده و همه امیدتان درباره آینده فرزندتان ناامید شده است. در حال حاضر پزشکان و روانشناسان می توانند به اشکال مختلف به شما و کودکتان کمک کنند تا آرامش کافی داشته باشید و فرزند شما در شرایط خوبی بزرگ شود.
مترجم: لیلا عبدالملکی