اختلال اضطراب عمومی در کودکان
به طور کلی همه ما و از جمله کودکان دچار اضطراب می شویم و به عبارتی می توان گفت که اضطراب بخشی از وجود ما است. اضطراب از جدایی، ترس از تاریکی، ترس از موارد ناشناخته، صدای بلند یا رعد و برق و طوفان از جمله مواردی هستند که کودکان تجربه می کنند. در صورتی که کودک شما در یک سن خاص شروع به نشان دادن علائم و نشانه های اضطراب می کند ممکن است دچار اختلال اضطراب عمومی شده باشد. شما به عنوان پدر و مادر کودکی که دچار اختلال اضطراب عمومی شده است وظیفه دارید کودک خود را نزد پزشک ببرید تا مشکل او تشخیص داده شود و در صورتی که کودک شما تحت درمان قرار بگیرد یک قدم به سمت بهبود کیفیت زندگی او حرکت کرده اید.
شیوع اختلال اضطراب عمومی در کودکان
حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کودکان دچار اختلال اضطراب عمومی می شوند و این رقم در میان کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی نقص توجه هستند بیشتر است و زنان بزرگسال دوبرابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این مشکل قرار می گیرند به این ترتیب می توان گفت که اختلال اضطراب عمومی یک مشکل نسبتا شایع است.
علائم و نشانه های اختلال اضطراب عمومی و نحوه تشخیص آن
کودکانی که دچار اختلال اضطراب عمومی هستند با ترس و نگرانی شدید و غیر واقعی در خصوص موارد مختلف مواجه می شوند و اغلب منتظر بروز یک فاجعه یا یک اتفاق بسیار بد می باشند. آنها همچنین بی قرار هستند و نمی توانند به خوبی تمرکز کنند، بسیار تحریک پذیر می شوند، دچار گرفتگی عضلات خواهند شد، احساس خستگی می کنند، دچار مشکل بلعیدن می شوند، دچار تکرر ادرار خواهند شد، دچار درد معده و اختلالات خواب می شوند. گاهی اوقات استرس و تنش کودک آن قدر شدید است که باعث ناتوانی او می شود و حوزه های مختلفی از زندگی کودک را در بر می گیرد. حتی ممکن است کودک متوجه شود که او بیش از حد اضطراب دارد اما نتواند آن را کنترل یا مدیریت کند.
برای آنکه بتوان گفت که کودک دچار اختلال اضطراب عمومی شده است باید حداقل به مدت ۶ ماه علائم حاصل از این اختلال را تجربه کرده باشد تا پزشک می تواند به تشخیص قطعی برسد. برای آنکه بتوان گفت که آیا کودک دچار این اختلال شده است یا خیر ارزیابی او توسط متخصص سلامت ذهن ضروری است.
علل و فاکتورهای خطر در اختلال اضطراب عمومی
به طور کلی هنوز پزشکان علت بروز اختلال اضطراب عمومی را در کودکان و بزرگسالان نمی دانند اما عقیده دارند که عوامل متعددی در بروز این اختلال نقش دارند که برخی از آنها عبارتند از مسائل ژنتیکی، شرایط خانوادگی، تجربیات فرد در طول زندگی و فاکتورهای نوروبیولوژیکی. کودکانی که با موقعیت های چالش برانگیز در زندگی مواجه می شوند به طرز قابل توجهی در معرض خطر بروز اختلال اضطراب عمومی قرار می گیرند. این تجربیات می تواند باعث بروز احساساتی از قبیل عدم اطمینان از اطرافیان و محیط مجاور شود. معمولاً تجربه مواردی از قبیل چالش از دست دادن یک فرد مهم یا رها شدن توسط دیگران باعث می شود که فرد در آینده دچار اضطراب شود و کودک نیز از این قاعده جدا نیست.
دوران بلوغ که با احساس آگاهی از خود همراه است می تواند باعث تشدید احساس اضطراب شود. ناامیدی و برخی مشکلات کودک در مدرسه و عملکرد آموزشی که باعث افزایش اضطراب او در مقابل دوستان معلمان و پدر و مادر شده است می تواند در بروز این مسئله نقش داشته باشد. اگرچه همه این احساسات طبیعی هستند در صورتی که با گذر زمان از بین نروند و باعث مختل شدن فعالیت های روزمره کودک شوند باید حتما به آنها رسیدگی گردد.
درمان اختلال اضطراب عمومی در کودکان
برنامه درمان اختلال اضطراب عمومی در کودکان و نوجوانان به شرایط منحصر به فرد آنها بستگی دارد. روش های مختلفی برای درمان این اختلال وجود دارد که در بخش زیر به آنها اشاره می کنیم:
مشاوره روانشناختی
مشاوره روانشناختی یک فرایند مهم در درمان اختلال اضطراب عمومی محسوب می شود. مشاور به کودکان کمک می کند فضایی را برای بیان نگرانی و اضطراب خود داشته باشند و هیچ گونه ترسی از قضاوت شدن توسط دیگران یا پس زده شدن توسط آنها نداشته باشند.
-
- در این فرایند پزشک به کودک کمک می کند بتواند به طور آزادانه به بیان نظرات و احساسات خود بپردازد.
- به شناسایی ترس و نگرانی خود بپردازد.
- برای کاهش میزان اضطراب خود جملات مثبتی را درباره خود بیان کند.
- مهارت هایی از قبیل فعالیت جسمانی حضور در اجتماع و اطمینان از خود در او تقویت شود.
پزشک از شما به عنوان پدر و مادر کودکی که دچار اختلال اضطراب عمومی است می خواهد که در برنامه درمان کودک خود شرکت کنید تا با اختلال اضطراب عمومی و تکنیک های سودمند در خصوص نحوه کنترل اضطراب آشنا شوید و عکس العمل خوبی به نگرانی و اضطراب کودک خود نشان دهید.
مصرف دارو
در مواردی که سطح اضطراب کودک خفیف تا متوسط است و زندگی کودک خیلی دچار اختلال نشده است کودک نیازی به مصرف دارو نخواهد داشت اما در صورتی که سطح اضطراب کودک متوسط تا شدید است و عملکرد کودک پایین آمده است پزشک به تجویز دارو می پردازد تا بتواند شرایط کودک را کنترل نماید. در اکثر مواقع پزشک به تجویز داروهای باز دارنده باز جذب سروتونین خواهد پرداخت تا بتواند به کمک این داروها اضطراب کودک را کاهش دهد. پزشک زمانی به تجویز این داروها می پردازد که اطمینان حاصل کند مزایای حاصل از مصرف دارو بیشتر از عوارض دارو است.
مهارت های کنترل اضطراب
مهارت های کنترل اضطراب می تواند به بهبود علائم و نشانه های اضطراب کمک کند تا کودک بتواند به لحاظ عاطفی، رفتاری و اجتماعی و عملکرد بهتری داشته باشد. یادگیری این مهارت ها نقش بسیار زیادی در بهبود شرایط کودک ایفا می کند. آموزش این مهارت ها به سن کودک بستگی دارد و کودک یاد می گیرد که بهترین تکنیک را برای شرایط مختلف انتخاب کند و از مزایای آن بهره مند شود.
برخی کارها از قبیل تمرینات ورزشی مخصوص تنفس و دعا کردن یا ریلکسیشن می تواند بر کاهش اضطراب کودک موثر باشد. اضطراب باعث می شود که کودک فقط به ‘اگرها’ فکر کند و از زندگی در زمان حال غافل شود. به این ترتیب یادگیری نحوه غلبه بر اضطراب اهمیت بسیار زیادی پیدا می کند.
ارتباطات اجتماعی
اضطراب باعث می شود که کودک تمایلی به حضور در جامعه نداشته باشد و تنها بودن را ترجیح دهد. کمک به کودک برای حضور مجدد در جمع دوستان و خانواده و ارائه فرصت بیشتر برای بودن با آنها و لذت بردن از انجام دادن بازی ها و کارهای مورد علاقه همچنین رفتن به پارک و سینما می تواند در بهبود شرایط موثر باشد. به کودک خود کمک کنید بتواند به شناسایی چیزهایی بپردازد که دوست دارد و به او شانس حضور در اجتماع را می دهد.
خود مراقبتی
خواب منظم، عادات غذایی سالم و داشتن فعالیت جسمانی به بهبود سلامت کودک شما کمک خواهد کرد. ممکن است کودک شما در یکی از این حوزه ها دچار اختلال شده باشد و با مواردی از قبیل خستگی، گرفتگی عضلات یا بی قراری ناشی از اضطراب مواجه شده باشد. در این حالت پزشک برنامه خود مراقبتی را نیز طراحی می کند تا به خوبی به کنترل استرس و اضطراب کودک بپردازد.
نکاتی برای پدر و مادرها
اولین گام در کمک به کودکی که دچار اختلال اضطراب عمومی شده است کنترل و غلبه بر اضطراب است که گاهی اوقات یک کار بسیار دشوار است. کودکانی که دچار اختلال اضطراب عمومی هستند گاهی اوقات ساکت هستند و گاهی اوقات خجالتی و ممکن است به شدت مشتاق باشند رضایت بزرگترها را به دست بیاورند. از سوی دیگر ممکن است کودکی که دچار اختلال شده است داد بزند، گریه کند و رفتار تهاجمی از خود نشان بدهد.
شما به عنوان پدر و مادر چنین کودکی باید با روش های کمک به کودک آشنا باشید و هرگونه سوالی که به ذهن تان می رسد را از پزشک بپرسید تا پاسخ منطقی برای آنها دریافت کنید. با افزایش اطلاعات و آگاهی در خصوص این اختلال می توانید به نحو بهتری به کودک خود کمک کنید. برنامه درمانی کودک خود را دنبال کنید و همیشه به خاطر داشته باشید که تحت هر شرایطی حامی او باشید تا بتواند بر مشکلش غلبه کند.
مترجم: لیلا عبدالملکی